Sağlıklı Yemek Yeme Takıntısı Olanlar Psikolojik Olarak Zayıf Kalıyor...

Memorial Hastanesi Psikoloji Bölümünden Uzm. Psikolog Aslıhan Tokgöz Tozlu, Sağlıklı yemek yeme takıntısı olarak tanımlanan Orthorexia Nervosa hastalığı ile ilgili bilgi verdi.

 

Takıntılı bir şekilde sağlıklı beslenmeye çalışan kişiler, yediklerini sağlıklı besinlerle sınırladıkları için psikolojik olarak zayıf ve sağlıksız olmaktadır.

 

- Sağlıklı yemek yeme takıntısı nedir?

Orthorexia Nervosa sağlıklı yemek yeme takıntısı olarak Coloradolı Dr. Steven Bratman tarafından 1997 tanımlanmıştır. Ortoreksi de bir tür yeme bozukluğudur, ancak anoreksi ve bulimia'dan farklıdır.

 

Onlar yedikleri yiyeceklerin miktarına; ortoreksikler ise yediklerinin kalitesine saplanmışlardır. Ortho Yunanca'da 'doğru' ve 'normal' anlamına gelmektedir. orexia ise &iştah anlamındadır. Yani Ortoreksi Nervosa doğru yemek yeme bozukluğu olarak açıklanabilir.

 

- Doğru yemek yeme bozukluğu sorunu yaşayan hastalarda ne gibi belirtiler ortaya çıkar?

Bu kişiler obsesif bir şekilde sağlıklı beslenmeye çalışırlar ve uzun vadede bu durum sağlılarını tehlikeye sokar. Sürekli yediklerini sağlıklı yiyeceklerle kısıtlamaları belli bir süre sonra çok fazla zayıflamalarına ve sağlıksız olmalarına sebep olur. Bu noktada her ne kadar anoreksiye benzese de farklıdır. Çünkü anoreksi nervosada kişi psikolojik olarak zayıf kalma dürtüsü ile hareket eder, ortorekside ise amaç en temiz ve en sağlıklı beslenme dürtüsünün ağır basmasıdır.

 

- Hastalarda beslenme bozukluğu ile birlikte ne gibi sorunlar ortaya çıkar?

Ortoreksi nervosada birey zamanın birçoğunu sağlıklı yiyecekler hakkında araştırma yaparak ya da düşünerek geçirir, sıklıkla ertesi gün ne yiyeceğini bir gün önceden belirler. Zaman geçtikçe ve obsesyon artıkça bireyin yiyebileceği yiyeceklerin listesi ciddi anlamda sınırlıdır ve azalır. Bu yüzden bu kişiler evin dışında yemek yemekte zorlanırlar ve zamanla kendilerini dışarıdaki hayattan soyutlayabilirler. Kısıtlanmış yemek listesi bireyi birçok sosyal aktiviteden uzak tutabilir.

 

- Ortoreksi nervosa hastalarının kişilik yapısı nedir? Hangi psikolojik yapı içindedirler?

Bu kişiler ortoreksi ile birlikte depresyon ve obsesif-kompulsif bozuklukta yaşayabilirler. Genelde bu kişiler mükemmeliyetçi bir kişilik yapısına sahip olurlar. Her işte olduğu gibi yedikleri şeylerin ve yeme davranışlarının mükemmel olmasını isterler. Eğer kendilerine göre yanlış ya da kötü yerlerse kendilerini suçlu hissederler ki bu da bireyi farklı psikiyatrik sorunlara götürebilir.

 

- Sağlıklı yemek yeme takıntısı olan kişilerde genel olarak hangi davranış şekilleri gözlemlenir?

Sağlıklı yemek yeme takıntısı olan insanlarda şu belirtileri gözlemleyebiliriz:

 

günde üç saten fazla zamanı sağlıklı yiyecekleri düşünerek geçirirler marketlerde alacakları ürünün içeriğini saatlerce incelerler. yarını menüsünü bugünden hazırlarlar yediklerinin sağlıklı olması onları memnun eder ancak yediklerinden zevk almazlar

 

sürekli yedikleri yiyeceklerin sayısına sınır getirirler yaşam kalitelerinde ve sosyal ilişkilerinde azalma olur (çünkü uyguladıkları diyeti dışarıda bulmak çoğu zaman zordur) kendileri gibi beslenmeyen insanları sürekli eleştirirler diyetlerini uygulamadıklarında suçlu hissedip mutsuz olurlar.

kendileri için doğru olanı yediklerinde ise bütün kontrol kendilerindeymiş gibi hissederler.

 

- Ortoreksi nervosa hastaları için ne gibi tavsiyelerde bulunabilirsiniz?

Her ne kadar ortoreksi resmi olarak psikiyatride bir hastalık olarak tanımlanmasa da doktorlar bu durumun büyüyen bir sağlık sorunu olduğu konusunda hem fikir. Bu yüzden kendinizde veya yakınınızda ortoreksi benzeri davranışlar varsa hemen bir beslenme uzmanına ya da doktorunuza baş vurun. Hastalar, genellikle psikolojik tedaviden fayda görüyorlar. Diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi ortereksi nervosanın da tedavisinde antidepresanlar veya anti-anksiyete ilaçları faydalı olabilir.

 

Memorial Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümünden Dyt. Seçil Kenar, sağlıklı beslenme takıntısı olan kişilerin

 

Sağlıklı beslenme hem vücut ağırlığının olması gerektiği aralıkta tutulmasında hem de oluşabilecek hastalıkların engellenmesinde çok önemli bir yer tutar. Sağlıklı beslenme geçici bir diyet değil, bir hayat tarzı olmalıdır fakat sağlıklı beslenme bir takıntı haline gelirse bu bireylerin yaşam alanlarının daralmasına ve ciddi psikolojik hastalıkların oluşmasına sebep olabilmektedir. Nadirde olsa sağlıklı beslenme kriterleri içerisinde az yenmesini önerdiğimiz besinlerden tüketmek sağlıklı beslenme alışkanlıklarının bozulmasına sebep olmayacak ve nadir yendiği takdir de bu besinler hastalıklara sebep olmayacaktır.

 

Bu tür kişiler,

yedikleri yemeğin lezzetini hiç düşünmezler, sadece yemeğin sağlık açısından iyi olması onlar için yeterlidir.

Sürekli yiyecekleri yemekleri 1-2 gün önceden planlarlar ve sürekli yanlarında sağlıklı besinler taşırlar

Sağlıklı beslenmeyenleri küçümserler

 

İnternet, kitap v.b yayınlardan sürekli beslenme konusunda bilgileri okurlar ve yeni yayınları takip ederler, besinlerin içeriğini ve kalorilerini çok iyi bilirler

Sohbetlerinin çoğu besinler ve diyet üzerinedir.

 

Sürekli diyettedirler

Sürekli sağlıklı besinler yerler fakat yeteri kadar sağlıklı beslenemediklerini düşünürler

Günde birkaç defa, çok sık tartılırlar

 

Saatlerce besinlerin etiketlerini incelerler

Gıda katkı maddelerinin tüketmekten kaçınırlar, mümkün olan tüm besinleri evde yapmaya çalışırlar.

Dışarıda yemek yemekten kaçınırlar

 

Bu tür davranışların daha ileriye gitmesi anoreksia nervosa, bulimia veya orthorexia nervosa gibi psikolojik hastalıklara sebep olabilmektedir.

 

Ortoreksiya ( Orthorexia Nervosa)

İngiliz Beslenme Bozuklukları Derneğinin bildirdiğine göre ortoreksiya doğru beslenme takıntısı olarak açıklanmaktadır. Bu kişiler sürekli sağlıklı, saf, katkısız, işlenmemiş besinleri tüketmeye özen göstermektedirler, tüketilecek besinleri seçerken kanserojen madde içermeyen, hormonsuz ve katkısız besin tüketme takıntısı ve aşırı ve abartılı bir sağlık endişesi ve tam bir titizlik obsesyonu olarak tanımlanmaktadır.

 

Bu noktada dikkat edilecek olan sağlıklı beslenmeye dikkat edilirken aşırıya kaçıp, psikolojik olarak sıkıntılı duruma düşmemektir.

 

sağlıklı fakat lezzetli besinler seçmeye özen gösterilmelidir

sevdiğimiz besinler nadir olsa da az miktarda tüketildiğinde sağlığa zarar vermediği bilindiğidir.

Besinlerin kalori değerlerini değil içerisinde ki besin öğelerini öğrenmek ve sağlığa yararlarını bilmek daha önemlidir .

 

Haftada 2-3 defa aç karnına sabah günde bir kez tekrarlamak yeterlidir

Vücut yağ yüzde ölçümlerinin yapılarak olması gereken ağırlığın saptanması gerekmektedir

Diyetisyen danışmanlığında, bireye özgü beslenme ile yaşam tarzı belirlenmelidir.

Ev dışında yemek yendiğinde sağlıklı besinlerden oluşan bir mönü seçilmelidir.