Özgül Fobiler...

Bir tehdit ya da tehlike karşısında yaşanan endişe duygusu, korku olarak tanımlanmaktadır. Korku normal bir duygudur; ancak korkunun aşırı olması fobi olarak isimlendirilmektedir. Özgül fobi (ÖF) ise, sosyal fobi ve agora fobi için tanımlananlar dışındaki nesne ya da durumlardan, mantıksız olmasına karşın aşırı ve sürekli korku duyma halidir (Cansever, 2007).

Bu korku türünü hayvanlar ya da böcekler başlatabilir; fırtına, yüksek yerler ya da su gibi doğal çevredeki olgular başlatabilir ve bunların tamamı çocuklukta başlar. Korku, kan ya da yara görme, enjeksiyon, köprüler, tüneller, toplu taşıma araçlarında, asansör de, uçakta bulunma; hatta araba kullanmada ortaya çıkabilir ve genellikle aileseldir.

Adından da anlaşılacağı gibi özgül durumlarda ortaya çıktığı için, birey o ortamlardan kaçınarak fobinin ortaya çıkmasını önleyebilir ve bütün yaşamım bu kaçınma davranışı nedeniyle fazlaca sıkıntı çekmeden geçirebilir. O nedenle de yaygın olmasına karşın tedaviye başvuru oranı düşüktür. Hemen belirtelim ki tedaviye yanıt oram da son derece yüksektir.

Fobi, öğrenilen bir duygudur. Bazıları yaşantı yoluyla (köpek saldırısı sonucu köpekten, araba kazası sonucu araba kullanmaktan korkma) öğrenilir. Bazıları gözlemleyerek öğrenilir. Örneğin ebeveynin yüksekten korkmasını gören çocuğun yükseklik korkusu geliştirmesi, görerek öğrenmedir. Yaşanan korkunun nasıl fobiye dönüştüğü henüz bilinmiyor. Ancak örneğin köpeklerle temas halinde büyüyen çocuklarda, köpek ısırsa bile, ÖF gelişme olasılığı düşüktür. Yine korku nesnesiyle yüzleşmekten kaçınanlarda risk daha fazladır.

Özgül fobisi olanlar, dikkatlerini korku duyulan nesneye odaklarlar. O nedenle örneğin bir odadaki hamam böceği ya da örümceği ilk görenler, onlara özgül fobisi olanlardır. Bu insanlar, fobik nesne ya da durumla ilgili olayları abartırlar. Sözgelimi, yükseklik fobisi olanlar düşeceklerini, asansör fobisi olanlar asansörden çıkamayacaklarını düşünürler. Korku duyulan nesneden sürekli kaçış, onları düşünüldüğü kadar korkutucu olmadığını öğrenme olasılığını engellemektedir.