Alkol Bağımlılığı...

İnsanlar çeşitli ve birbirinden çok farklı nedenlerle alkol alırlar. Bazen zevk almak, keyif almak amacıyla alkol alınır. Arkadaş ortamında, düğün, doğum günü, yılbaşı vb sosyal ortamlarda eğlenmek, daha fazla keyif almak amacıyla alkol alırlar. Kimi zaman, gündelik yaşamın getirdiği stresten kurtulmak amacıyla alkol alınır. İş ortamında yaşanan gerginlikler, eşle yaşanan uyuşmazlıklar, ekonomik zorluklar gibi birtakım sorunlar insanları alkol almaya itebilir. Bunların dışında, bazı psikiyatrik hastalıklarda da, (depresyon, kaygı hastalığı, uyku sorunları, sosyal fobi gibi) insanlar alkol alarak rahatlamaya, kendi kendilerini tedavi etmeye çalışırlar. Örneğin, sosyal ortamlarda gergin hisseden ya da aşırı heyecanlanan kişi alkol almadan sözkonusu ortamlara giremez.

Alkol bağımlılığı ne zaman ve nasıl ortaya çıkar?

Önceleri belirli bazı ortamlarda ve sınırlı miktarda alınırken, zamanla çok daha sık ve fazla miktarda alkol alınmaya başlanır. Kişi alkolle birlikte yaşamaya başlar. Bu süreç yavaş ve sinsi bir şekilde ilerler. Açık bir şekilde alkol nedeniyle ciddi zararlar görmesine karşın kişi bir türlü alkol kullanımını sınırlayamaz, kontrol altına alamaz. İş ve aile yaşamında, arkadaş ilişkilerinde sorunlar ortaya çıkar. İş ya da okul başarısı düşer. Alkol sorunu olan kişi eşiyle sık tartışır, kavga eder, sorumluluklarını yerine getiremez. Tehlikeli davranışlar sergiler: Alkollüyken araç kullanır, kaza yapar, kavgaya karışır, yasalarla, polisle başı derde girer. Alkol almadğı zamanlar "alkol yoksunluğu" olarak adlandırılan durum ortaya çıkar ki, bu durumda sıkıntı, bunaltı, aşırı sinirlilik, huzursuzluk, çarpıntı, terleme, titreme, uykusuzluk gibi yakınmalar ortaya çıkar. Bu yakınmaları ortadan kaldırmak için alkol almak zorunda kalır.

Alkol bağımlılığının tedavisi nasıl yapılır?

Tedavide yaşanan en önemli güçlük kişinin alkol sorununun varlığını kabullenmemesidir. Alkol kullanmadıkları dönemleri alkol bağımlısı olmadıklarının bir kanıtı olarak gösterirler. Örneğin, ramazan ayı boyunca alkol almaz ve bu durumu "alkol bağımlısı değilim, istediğimde bırakabiliyorum" şeklinde yanlış yorumlar. Alkol bağımlılığının nedeni kişilik zayıflığı ya da iradesizlik değildir. Bağımlılık herkesin yaşayabileceği ciddi bir sorundur, bir hastalıktır. Sorunun varlığını kabul etmek tedavideki en önemli adımdır. Bırakma konusunda motivasyonu, isteği yüksek olan kişiler tedavi yardımıyla alkolü bırakabilmektedir. Ayaktan ya da yatarak tedavi ile alkol bırakılabilir. Tedavide kullanılan ilaçlar alkol yoksunluğunu azaltır, dolayısıyla psikiyatrik yardım alarak alkolü bırakan kişiler, bırakma sonrası ortaya çıkan sorunları daha kolay aşarlar. Ayrıca, aile ve arkadaş desteği olan, bırakma isteği yüksek, düzenli psikiyatrik yardım alan, meslek sahibi olan ve çalışan insanlar alkolü daha kolay bırakırlar.

Alkol sorunu olan kişi tedavi için nasıl ikna edilebilir?

Tedavide en önemli, ancak en zorlayıcı adım alkol kullanan kişiyi tedavi konusunda ikna etmektir. Kişinin sevdiği ve saygı duyduğu birisinin bu konuda çaba göstermesi en iyi sonucu verecektir. Alkol kullanan kişiyi sürekli eleştirmek, yargılamak, dışlamak o kişiye ulaşılmasını zorlaştırır. Bunun yerine, alkol kullanımının verdiği zararları vurgulamak, çözüm yollarını beraber araştırmak ve bulmak, bu konuda verilen desteği hissettirmek daha etkili olacaktır. Alkol bağımlısı işini, eşini, herşeyini kaybetme tehdidi altındadır. Olası felaketin kendisine net ve kesin bir dille anlatılması, zihninde hatırı sayılır bir iz bırakabilir.

Dr İbrahim Ateş

Psikiyatri Uzmanı