Psikolojik Danışma Yaklaşımlar...

1. Psikanalitik Terapi Anahtar Kişi Freud

Psikoterapi tarihinin ilk görüşüdür, ilk sistemidir. Psikanaliz bir kişilik kuramıdır, bir felsefi sistemdir, bir psiko-terapi yöntemidir.

 

2. Psikanalitik Terapinin Uyarımcıları ve Evrimleşmiş Şekilleri Anahtar Kişiler Jung, Adler, Fromm, Horney, Sullivan, Rich, Ericson Freud'tan etkilenmişlerdir.

 

Ortodoks psikanalizi değiştirmek üzere kuram geliştirmişlerdir. Sosyo-kültürel etkenlerin önemini vurgularlar. Bilinçli etkenler, kişilerarası ilişkiler, bireyin gelişiminde önem taşır. Halen hepsinin görüşü geçerlidir. Yeni gelişmeler bu görüşler üzerine yapılmaktadır.

 

3. Varoluşçu Terapi Anahtar Kişiler May,Maslow,Frankl, Jourard

Psikolojide üçüncü güçtür. Hem psikanalize hem de davranışçılığa tepki olarak gelişti. İnsan varlığını denek yapmaya karşıdır.

 

4. Kişi Merkezli Terapi Anahtar Kişi Carl Rogers

PDR'nin babasıdır. Psikanalize tepki olarak 1940 yıllarında yönlendirici olmayan terapi adı altında gelişti. Danışana terapide daha fazla sorumluluk yüklenir.

 

5. Gestalt Terapi Anahtar Kişi Fritz Perls

Analitik terapiye karşıt olarak gelişmiştir. Deneyimlere önem verme, günlük yaşama önem verme, farkındalık ve bütünleşmeye önem verme esastır. Zihin ve beden işlevlerinin bütünleştirilmesi esasına dayanır. Örnek; dans ederek tedavi bunun bir şeklidir.

 

6. Transaksiyonel Analiz Anahtar Kişi Eric Berne

Çağdaş modeldir. Bilişsel ve davranışsal yönlerin bütünleştirilmesi esasına dayanır. İnsanlara şu andaki farkındalıkları içinde kararlarını gözden geçirme, analiz etme esasına dayanır.

 

7. Davranışçı Terapi Anahtar Kişiler Bandura, Mahoney, Weichanbaum, Beck, Wolpe, Lazarus, Kordin

Davranış bozukluklarının düzeltilmesinde öğrenme prensipleri uygulanır. Her sonuç yeni bir araştırma için oluşturucudur. Burada her teknik yeniden ıslah edilmesi gereken bir özellik taşır.

 

8. Rasyonel Emotif Terapi ( RET ) Mantıksal, Duygusal Tedavi Anahtar Kişi Albert Allis

Üst düzeyde öğretici, bilişsel, eylem yönelimli tedavi modelidir. Kişisel problemlerin temelinde inanç sistemlerinin ve düşüncenin rolü olduğu şeklinde görüşleri vardır.

 

9. Gerçek Tedavi (Reality Teraphy) Anahtar Kişi William Glasser

Geleneksel tedavilere tepki olarak gelişmiştir. Şu ana vurgu yapar. Gelecek ve geçmiş değil, şimdi önemlidir. Kıssa sürelidir. 4-5 seansta bitirilir. Kişinin gücünün açığa çıkarılması esastır. Temelde kişiye gerçekçi olma yolları öğretilir. Gerçekçi davranış başarıya ulaşmak için esastır.

 

Bu dokuz temel yaklaşım 4 kategoride ele alınır:

 

1. Psikodinamik yaklaşım

2. Yedi sosyal psikolojik kuramcı ve ego psikologları denen grup (bunlara neo-freudianlar ya da neo-analitik uygulamacılar diyoruz)

3. Varoluşçu yaklaşım, kişi merkezli yaklaşım ve Gestalt terapiyi kapsayan, insancıl psikoloji üzerinde temellenmiş deneysel ilişki yönelimli terapiler (Hümanistik Psikoloji)

4. Bilişsel ve davranışsal yönelimli, hareket yönelimli tedaviler (T.A., RET, Davranış Tedavisi, Gerçeklik Tedavisi)

 

1. PSİKODİNAMİK YAKLAŞIM: İçgörü, bilinçdışı, güdülenme, kişiliğin yeniden yapılandırılması temeline dayanır. Psikanalitik modelin, danışma kuramlarında ilk ele alınmasının nedeni, bütün psikoterapi yöntemleri içinde hepsini etkileyen bir sistem olmasındandır. Terapatik modellerin bazıları temelde psikanalizin genişletilmiş şekliyken, diğer bazıları analitik kavramını ve süreçlerin değiştirilip geliştirilmesiyle, diğer bazıları da ona tepki olarak ortaya çıkmışlardır. Danışma kuramlarının pek çoğu analitik yaklaşımın teknik ve prensiplerini bütünleştirip kullanmışlardır. Bu model çağdaş psikoterapide tarihi yönden olan üstünlüğü kadar pratik yönden olan üstünlüğünü de sürdürmektedir.

 

2. PSİKANALİTİK TERAPİNİN UYARLAMALARI VE EVRİMLEŞMİŞ ŞEKİLLERİ: Bunların çoğu kişiliğin biyolojik belirleyicilerinden daha fazla, sosyo-kültürel belirleyicilerinin üzerinde durmuşlardır. Hepsi de Freud'un bilinçdışının temel öneminin olduğu yaşamın ilk 5 yılını, daha sonraki gelişimin belirleyicisi olduğu cinsellik ve saldırganlığın önemli rol oynadığı tarzındaki deterministik görüşüne tepki göstermişlerdir. Bu kuramların hepsi psikanalizin uzantısı ve uyarlaması olup, bireyin bütün yaşama sürecinin önemli olduğu konusuna vurgu yaparlar. Ayrıca günlük yaşama da önem verirler. Bu özellikle Jungien analiz, Adlerien danışma ve terapi, Ericson'un ego psikolojisi ve gelişimsel yaklaşımı Rich'in beden yönelikli psikoterapileri geçerlidir.

 

3. Varoluşçu yaklaşım insan olmanın anlamı üzerine odaklaşır. Bu kuram insana ilişkin durumların bir parçası olan özgürlük, sorumluluk, anksiyete, suçluluk, sonun farkında olma, yaşamın anlamı, dünyada bir anlam yaratma, kişinin geleceğini biçimlendirmesi gibi kavramlar ortaya koyarlar. Bu yaklaşım açık bir kuramı ve sistematik teknikler seti olan tek bir terapide olumlu değildir. Daha çok kişinin öznel dünyasını anlamaya yönelik farklı yöntemleri vurgulayan danışma felsefesidir. Kişi merkezli yaklaşım kökenini varoluşçu felsefeden alıp, terapistin temel tutumları üzerine vurgu yapar.

 

Danışan, danışman ikilisi terapotik sürecin belirleyicisidir. Bu kuramın felsefesine göre birey, terapistin üstünde kendini yönetme, güç ve kapasitesine sahiptir. Terapistle olan ilişkisi bu gücü arttırır. Gestalt terapi, uyguladığı özel tekniklerle danışanın şu anı yaşayabilmesini mümkün kılan yardımlar yapar. Yaşamın her bir anında kişinin duyguları üzerinde odaklaşabilmesi yeteneğini arttırır. Duyguların açık hale gelmesi için bireye yardımcı olur.

 

4. T.A. (Transaksiyonel Analiz) yaşamda, ebeveynsel yaşamların nasıl çocuksu tepkiler vererek, düşünmeden kararlar alabildiğimizi ortaya koyar. Bu kuram, yaşam planının yeni kararlar almadaki belirleyiciliğini vurgular. Davranışın tedavisi somut adımlar belirleyerek yeni davranışların yerleştirilmesi esasına dayanır. Davranışı tedavi eden yeni bir eğilim bilişsel farkındalığın arttırılmasıyla, davranışın belirlenmesinin sağlanmasıdır. Bu gibi yaklaşım, davranışın daha önemli olarak bilişi öne koyar. Eğer biliş değişirse davranış da değiştirilebilir. Bu sistem RET'i etkilemiştir. RET kişinin hatalı inanç sisteminin, nasıl bozuk davranışlara neden olabileceğini ortaya koymuştur.

 

Bu sistem bilişsel, duygusal ve davranışsal birçok tekniği diğer terapi sistemlerinden ödünç almıştır. Bireye olumsuz duyguların nedeni olan hatalı inanç sistemleri fark ettirilerek daha gerçekçi yaşam felsefesi oluşturulmaya çalışılır. Gerçek tedavisi çok popüler uygulama alanına sahiptir. Birçok ruhsal tedavi için bu terapi kullanılır. Danışanın davranışı ve kendisini değiştirmek ve geliştirmek için öncelikle kişisel sorumluluk alması gerektiğini vurgular. Bütün danışman ve terapistler şunlara dikkat etmelidir:

 

"Danışanın duyguları, düşünceleri ve davranışları problemi ne ölçüde etkilemektedir?" Genelde hiçbiri tek başına problemi yaratmaz. Bir kombinasyon söz konusudur. Bu kombinasyonun ağırlık dağılımına göre uygun danışma ve terapi yöntemlerinin gerektiğinde eklektik olarak kullanılması gerekebilir. Danışana, bilgi düzeyinize, koşullarınıza göre yöntem seçmelisiniz. Davranış üzerinde duran yöntemler davranışçı ve bilişsel ağırlıklı hareket tedavileridir. Düşünceler üzerinde ağırlıklı olan bilişsel tedavilerdir. Duygular üzerinde ağırlıklı olan psikanalitik tedavilerdir. Bazı tedavi teknikleri ise eklektiktir.