Öfkeyi Kontrol Edebilir miyiz?..

Öfkeyi doğru ifade etme becerisini "öfke kontrolü" olarak adlandırabiliriz. Öfkeyi kontrol etmenin amacı, insanın bu duygusunu saldırgan davranışlara dönüştürmeden, kendisine ve çevresine zarar vermeden doğru olarak ifade etme becerisini kazanabilmesidir.

 

İsteklerini bilen, kendini ve karşısındakini anlayabilen ya da anlamaya çalışan her insan öfkesini, karşısındakini aşağılamadan ve incitmeden ifade etmeye çalışır.

 

Öfkenin ortaya çıkışına neden olan, altta yatan başka duyguları da göz ardı etmemek gerek. Yetersizlik ve acizlik, kıskançlık, korku, endişe, yalnızlık, itilmişlik, anlaşılamamak da öfkeyi ortaya çıkaran duygulardır. Öfkenin kaynağı olan bu duyguları paylaşabildiğiniz, anlayabildiğiniz ve doyurabildiğinizde aktarımı da daha olumlu olacaktır.

 

Amacınız öfkeyi tamamen yok etmek değil, öfkenin aktarımında çevrenize zarar vermesini önlemektir. Öfke, doğal ve geçici bir duygudur, her insan yaşar. Önemli olan sinirinizin ve öfkenizin saldırgan davranışlara ve kine dönüşmemesidir.

 

Öfkeyi kontrol etmenin faydaları nelerdir?

 

Öfkenizi kontrol edememek, hem size hem de çevrenize zarar vermenize yol açar. Yalnız unutmamanız gerekir ki öfke kontrolü; bu duyguyu baskılamanız değil, doğru olarak ifade edebilmenizdir.

 

Öfke, kontrolden çıkıp kontrol edilemez bir hale dönüştüğünde zarar verir. Bunu bazı atasözlerimizde de çok güzel ifade eder. Örneğin; "Öfkeyle kalkan zararla oturur.", "Keskin sirke küpüne zarar." gibi. Öfke duygusunun sağlıklı olabilmesi için, öncelikle bastırılmaması, yani yaşandığı anda gösterilmesi, kabullenilmesi ve doğru bir şekilde ifade edilmesi gerekir.

 

Öfkenizi kontrol edemezseniz, haklı olduğunuz durumda bile haksız duruma düşebilirsiniz. Sinirinizi doğru bir şekilde ifade edememeniz, geri dönülmesi imkansız durumlara ve pişmanlıklar yaşamanıza da sebep olabilir. Öfkenizi sağlıklı bir biçimde aktarabilmek için önce kendinizi tanımanız ve isteklerinizi bilebilmeniz gerekir. Duygularınızı açıkça ifade edebiliyor ve sorumluluklarınızı biliyorsanız, olumsuz duygularınızı da karşı tarafa sağlıklı bir biçimde aktarabiliyorsunuz demektir.

 

Öfke duygusuna olumsuzluk katan şey, duygunun kendisinden ziyade ifade ediliş biçimidir.

 

Dolayısıyla, öfkenizi, buna sebep olan olayları ya da kişileri yok etmeniz mümkün değildir ama o insan ya da olaylara yönelik iç ve dış tepkilerinizi kontrol edebilir ve yapıcı olarak yöneltebilirsiniz.

 

Öfkenizi nasıl kontrol edersiniz?

 

• Öfkenin sağlıklı bir şekilde ifade edilebilmesi için öncelikle bazı farkındalıkları kazanmanız gerekir. Ne istediğini bilen, duygularını tanıyan, duygularını ortaya çıkaran düşüncelerini tespit eden insan, duygularını da doğru bir şekilde ifade eder.

 

• Öfkeli olan insan, olayları istemeden abartılı ve çarpıtılmış olarak algılar. Öfkenin hangi düşünceyle arttığını ve azaldığını gözden geçirin.

 

• Olumsuzluk ifade eden ve öfke uyandıran "Asla" ya da "Her zaman" gibi sözcükleri zihninizde yakalamaya çalışın. Bu sözcüklerle başlayan cümleler kurmak, öfkelendiğinizde haklı olduğunuzu düşünmenize yol açar. Durumla ilgili yargıyı koyduğunuz için de problemin çözümüne katkıda bulunmaz.

 

• Öfkeli insanlar genellikle düşünmeden yargılama ve bu yargıları yönünde davranma eğilimindedirler. Öfkeli olduğunuzda önce yavaşlayın, gösterdiğiniz tepkileri gözden geçirin, aklınıza gelen ilk şeyi söylemeyin, asıl söylemek istediğiniz şeyi düşünün, karşınızdaki kişinin söylemeye çalıştıklarını dinlemeye ve anlamaya çalışın, hemen cevap vermeyin.

 

• Öfkenizin altında yatan gerçek düşünceyi bulmaya çalışın. O ortamdan bir süre uzaklaşıp, sakinleşmeye çalışın. Kendinizin ve karşınızdakinin öfkesinin kontrolden çıkmasına izin vermeyin.

 

• Derin nefes alıp verme egzersizleri yapıp, sakinleştirici durumlar hayal etmeye çalışın. Bu sıra da kendinize "Sakin ol!" ya da "Gevşe!" diyerek telkinlerde bulunun.

 

• Unutulmamalıdır ki, öfke duygusunu yok edemeyiz, mutlaka öfkelenmenize sebep olacak olaylar yaşanacaktır. Yaşamda her zaman için engellerle, kayıplarla ve istemediğiniz durumlarla karşılaşma olasılığınız vardır. Bunu değiştirmek imkansız. Olaylara bakış açınızı değiştirmek sizin elinizdedir. Bakış açınızın değişmesi, olayların sizde yarattığı öfke duygusunu taşınabilir boyuta indirgemenize ve doğru biçimde ifade etmenize yardımcı olacaktır.

 

Psikolog Füsun Budak