Modern Şiir

“Modern” sözcüğü dilimizde “çağdaş” sözcüğüyle karşılanmış olsa da “modern şiir” bağlamında“çağdaş” sözcüğünü kullanamayız; yani modern şiir, çağdaş şiir demek değildir.

Modernizm, 1880′lerden İkinci Dünya Savaşı yıllarına dek süren zaman diliminde gelenekten bütünüyle kopuşu sağlamak amacıyla ortaya çıkmış, yenilikçi deyişler, olağandışı sunum teknikleri ve yepyeni söyleme biçemleriyle yaratma etkinliğine yeni bir soluk kazandırmış bir sanat akımıdır. Modern şiir de bu akıma paralel olarak şiirde ortaya çıkmış anlayışları kapsar. Dadaizm, fütürizm, sürrealizm, ekspresyonizm gibi akımlar, modemist çerçevede değerlendirilir.

Zihniyet: Modernizm, bireycilik ve aklın özerkleşmesi olgusu üzerinde temellenir. Modern sanatın seçkinci karakteri de sanatın özerkleşmesi çerçevesinde ortaya çıkar. Artık ahlâk, bilim ya da din, sanatçıya dışarıdan buyuramayacağı için, sanat kendi kuralını kendisi koyacak, sanatçının önündeki tek seçenek kendi deneyimi olacaktır. “Deneyim, modern sanatçının uç beyliğinde, sayesinde akından akına koştuğu küheylandır”.Sanatçının bütün verileri, kalıpları kırıp parçalamada, özgün ürünleri ortaya koymada tek rehberi bu deneyimi olacaktır.

Ahenk: Modern şiirde ahenk öğelerinden ölçü ve uyağa bütünüyle geleneksel bir araç olarak bakıldığı görülür. Ancak şairden şaire farklılıklar olmakla birlikte ses, sözcük ve dize yinelemelerinden vazgeçilmez. Şairin kişisel deneyimine bağlı olarak şiirde ses akışına önem verilir.

Yapı: Modernizm, bütün sanat dallarında olduğu gibi şiirde de özellikle biçim bakımından gelenekten kopmayı getirmiştir. Modern şiir, “biçim düzlemiyle inanılmaz bir cüretle oynayan bir estetik anlayışın ürünüdür. Şiir, modern şairler için, yaratıcılığın hiçbir tabu tanımadan “at oynattığı” bir metindir. Bu nedenle modern şiirde artık serbest nazımın dışında belli bir yapıdan, belli bir nazım biçiminden pek söz edilemez.

Dil: Modem şiirde dil en karmaşık öğelerden biri olur. Şair, dikkatini içerikten biçime, somuttan soyuta çevirmiş ve şiiri bir düşünüş tarzı olmaktan çıkararak bir sunuş yapış tarzı olarak algılamaya başlamıştır. Bu şiirin okuru, dil ve imge katmanlarını aşıp iç içe katlanmış anlam dünyasında “yolunu kaybetmeden” dolaşabilecek donanıma sahip bir okurdur. Bu “yeni okur”, şiiri yalnız içerik bakımından seçmeyecek; özenli bir yaklaşımla yapıtın biçim yönüyle taşıdığı yeniliklerin de değerini belirleyecektir.

Tema: Geleneksel şiire tepki olarak gelişen modern şiir, çağdaş konulara eğilerek şiirin konu evrenini genişletirken yeni bakış açıları da getirmiş; güzelle birlikte çirkini, iyiyle birlikte kötüyü, mantıklı olanla birlikte saçmayı da göstermeye çalışmıştır. Çağımız bireyinin kaygıları, kendine ve topluma yabancılaşması, yalnızlığı, bunalımları modern şiirin en çok ilgi duyduğu temalar olmuştur.