Soyut ve Somut Anlam Nedir? Örnekler...

SÖZCÜKTE ANLAM; Ciğerlerden gelen havanın, ses yolunda yaptığı titreşimle dilin olgusu olan ses ortaya çıkar. Sesler de birleşerek anlaşma öğesi olan sözcüğü meydana getirirler.

 

SÖZCÜK

Bir veya birkaç heceden oluşan anlamlı ses birliğine veya anlam açısmdan dilin en küçük birimine sözcük denir.

 

ÖRNEKLER:

taş, kitap, su, masa

Anlatımın başarısı sözcüklerle yakından ilgilidir. Sözcük dağarcığımız sınırlı, sözcüklerin anlamlarım bilmiyor ve sözcükleri yerinde kullanmıyorsak, anlatımda başarıya ulaşmamız olanaksızdır. Bu nedenle sözcükleri tanımalı ve anlam özelliklerini bilmeliyiz.

 

Sözcük, bir nesnenin zihindeki soyut ve somut tasarımı olduğu için, bize duyumlarla ulaşan bir kavramı hatırlatır. Bu kavramların kimileri soyut kimileri de somuttur.

 

1. SOYUT ANLAMLI SÖZCÜKLER

Düşünce yoluyla varlığı kabul edilen nes- , nelerin adıdır. Çevremizde gördüğümüz nesnelerin ve bu nesnelerin özelliklerinin zihni-mizdeki oluşturduğu imgelerdir.

 

ÖRNEKLER:

akıl, kuşku, ülkü, özlem, sevgi, adalet, dürüstlük, vicdan, cesaret, kişilik

 

2. SOMUT ANLAMLI SÖZCÜKLER

Gerçekliği beş duyudan biriyle veya birkaçı ile algılanabilen nesnelerin adıdır. Zihnimizden bağımsız, dış dünyada varlığı bulunan nesnelerin adıdır.

ÖRNEKLER:

taş, kalem, su, kitap, toprak, ateş, ev, çanta, araba, masa

 

UYARILAR:

1. Dilimizdeki bazı sözcükler, somut ve soyut kavram oluşturmaz. Bu sözcükler tek başlarına anlamsızdırlar. Anlamlı sözcüklerle birlikte cümlede görev üstlenirler. Böylece anlamın oluşmasına yardımcı olurlar.

 

ÖRNEKLER:

ki, ve, ile, çünkü, de, yalnız, için, fakat, ah, eyvâh

2. Bu anlatımların dışmda kimi sözcükler hem somut hem soyut nitelik taşırlar. Bu tür sözcükler niteledikleri varlığa göre belirlenirler. Bu tür sözcüklere, varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı olan, kesin olmayıp kişiden kişiye, zamandan zamana, yerden yere değişebilen anlamdaki sözcüklere göreceli sözcükler denir.

 

SOMUTLAŞTIRMA VE SOYUTLAŞTIRMA

Yazılı ve sözlü anlatımımızda sözcüklerin soyut ve somut özelliklerini dikkate almak zorundayız. Bir yazının veya konuşmanın, baştan sona soyut sözcüklerle doldurulmuş olması, konunun anlaşılmasını güçleştirir. Bu durumda soyut varlıkların durum ve kavramlarını iyice belirtebilmek için benzetme ve karşılaştırma gibi yollarla somutlaştırmalar yapmak gereğini duyarız. Tersine bir yazının veya konuşmanın somut sözcüklerle örülmüş olması da anlatımın tekdüzeliğine ve konunun kuruluğuna neden olur.

 

ÖRNEKLER:

1. “Çalışmanın yolunu bilen öğrenciler başarılı olur.” cümlesinde “yol” sözcüğü soyutlaşmış-tır. Aslında “yol” sözcüğü “geçilen yer” anlamında somut bir sözcük iken yukarıdaki cümlede olduğu gibi soyutlaşarak “yöntem” anlamını kazanmıştır.

 

Bundan dolayı somut anlamlı sözcük anlam genişlemesi yoluyla soyutlaşmıştır.

 

2. “Sevgi gönülde büyüyen bir çiçektir.” cümlesinde “sevgi” soyut bir sözcük iken anlamın zihinde belirginleşmesi için çiçeğe benzetilerek somutlaştığını görüyoruz. Somutlaştırmadan amaç, anlatımın canlı ve daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır.

 

Soyut ve somut kavramları oluşturan kimi sözcükler aşağıda tabloda verilmiştir.

 

[TABLE]

[TR]

[TD=colspan: 2]Soyut Anlamlı[/TD]

[TD=colspan: 2]Somut Anlamlı[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]irade[/TD]

[TD]düşünce[/TD]

[TD]dil[/TD]

[TD]kaplan[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]başarı[/TD]

[TD]ölüm[/TD]

[TD]yağmur[/TD]

[TD]balık[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]sevinç[/TD]

[TD]ruh[/TD]

[TD]defter[/TD]

[TD]tahta[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]güzellik[/TD]

[TD]giz[/TD]

[TD]ağaç[/TD]

[TD]lamba[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]özgürlük[/TD]

[TD]bilinç[/TD]

[TD]nar[/TD]

[TD]çorap[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]aşk[/TD]

[TD]kader[/TD]

[TD]cam[/TD]

[TD]ayakkabı[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]duygu[/TD]

[TD]dostluk[/TD]

[TD]yol[/TD]

[TD]silgi[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]iyilik[/TD]

[TD]mutluluk[/TD]

[TD]koku[/TD]

[TD]dosya[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]korku[/TD]

[TD]dert[/TD]

[TD]sandalye[/TD]

[TD]tuzluk[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]düş[/TD]

[TD]sevinç[/TD]

[TD]kova[/TD]

[TD]saat[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]acı[/TD]

[TD]öfke[/TD]

[TD]koltuk[/TD]

[TD]düğme[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]üzüntü[/TD]

[TD]ihtiras[/TD]

[TD]deniz[/TD]

[TD]eldiven[/TD]

[/TR]

[/TABLE]