Proteinlerin Genel Özellikleri

Yapısında C,H,O ve N organik moleküllerdir. Virüsler dahil tüm canlılarda bulunur. Yapıcı ve onarıcı olarak kullanıldıkları için zorunlu haller haricinde enerji verici olarak kullanılmazlar.

 

Et, süt, yumurta ve baklagillerdir. Beyaz et özellikle balık eti tercih edilmelidir.

Günlük ihtiyacımız 0,02 gr dır.

Protein eksikliğinde

Açlık durumunda ödem olur

Yaralar yavaş iyileşir

Alyuvarların yapısında düzensizlik görülür.

Savunma sistemi zayıflar

 

GENEL ÖZELLİKLERİ

Vücudun ve hücrenin temelini oluşturur.

Enzimlerin yapısını oluşturur.

Maddeleri tanır ve hücre içine alır.

Gerektiğinde son olarak enerji verici olarak kullanılır.

Hormonların çoğunluğunu oluşturur.

Vücudu mikroplardan koruyacak antikorları oluşturur.

Kasları yapar (aktin ve miyozin)

pH değişikliklerini dengeler

Oksijen ve CO taşır. (hemoglobin)

Kanın pıhtılaşmasını sağlar

 

PROTEİNLERİN YAPISI

proteinlerin monomerleri amino asitlerdir.

Proteinlerin yapısına katılan 20 amino asit bulunur.

Bunlardan 12 tanesini vücudumuz yapabilirken 8 tanesini yapamaz.

Bundan dolayı hazır olarak dışarıdan alınması gerekir. Bunlara temel (esansiyel) amino asitler denir.

Amino asitler COOH, amino (NH ) H ve R (değişken) grubun bir C atomunun etrafına dizilmesinden meydana gelmiştir.

R grubunun farklılığı çeşitli amino asitlerin ortaya çıkmasına neden olur.

Amino asitler birinin COOH grubu ile diğerinin Amino grubu arasında bir mol su çıkmasıyla kurulan peptid bağıyla birleşir.

Bu sayede ortaya çıkan bileşiklere amino asitlerin sayılarına göre dipeptit veya polipeptid denir.

20 çeşit amino asitin sırası, sayısı ve cinsi değişerek sonsuz çeşitlilikte protein oluşur.

(10 rakam kullanılarak sonsuza kadar sayı yazmanın mümkün olduğu gibi) bu nedenden insanlar birbirlerine benzemez. İnsanlarda parmak izi ineklerde burun izi bunun için farklıdır.

Proteinlerin kalıpları direkt olarak mRNA aracılığıyla DNA’dan alınır.

Ribozomlarda sentezlenir.

Daha sonra golgide gerekli değişiklikler yapılarak hücre içi veya dışına bırakılır. Hücrede üretilen proteinler enzim, hormon veya yapısal protein olarak kullanılır.

İlk sentezlenen haline primer sonra S bağları yardımıyla kazandığı yapılara sırasıyla sekonder, tersiyer ve quarterner adı verilir.

Bu sırada yapısı sarmal hal alır.

Proteinler primer yapıda iş görmezler.

Proteinlerin yüksek basınç ve sıcaklık altında yapısı bozulur. (denaturasyon)

Eğer etki sınırlı ise (tersiyere kadar bozulmuş ise) etki kalktığında eski halini alır. Eğer sınırlı değilse etki kalktığında eski halini alamaz.

 

PROTEİN ÇEŞİTLERİ

1. Yapılarına göre Protein çeşitleri

a) Basit proteinler: Sadece amino asitlerden oluşan proteinlerdir.

b) Bileşik Proteinler: amino asitler haricinde yağ veya karbonhidratlar bulunduran proteinlerdir.

Yağ + protein = Lipoprotein

Karbonhidrat + protein= Glikoprotein

2. Şekillerine göre Protein çeşitleri:

a) Lifsel proteinler: genellikle esnek ve yapısal proteinlerdir. Örneğin kas

b) Küresel proteinler: genellikle metabolik proteinlerdir. Örneğin hemoglobin

Proteinlerin yapısında bulunan amino asitler birbirlerinin yerine ikame edilemedikleri için düzenli alınımlarına özen gösterilmelidir.