Psikoloji

Psikoloji (Yunanca ψυχολογία, psihologia:

Psikoloji), davranışlar ve zihinsel süreçler ile birlikte bunların altında yatan nedenleri inceleyen bilim dalıdır. Hem insanlar hem de hayvanlar üzerindeki çalışmaları kapsar. Psikoloji diğer bilimlere kıyasla kısa bir geçmişe sahiptir.

Bu kısa süre içinde psikoloji değişik biçimlerde tanımlanmıştır. İlk tanım insan zihninin yapısının incelenmesi biçimindeydi. İnsan zihnini gözleyebilmenin olanaksızlığı karşısında psikologlar, psikolojiyi "gözlenebilen davranışların bilimsel incelemesi" biçiminde tanımlamışlardır.

İnsan zihninin davranış üzerindeki etkisini kabul etmeyen bu yaklaşıma, psikoloji içinde tepki oluşmaya başlamış, bellek süreçleri ve düşünme gibi zihinsel işlevleri inceleyen bilişsel psikoloji ortaya çıkmıştır.

Bu gelişmeler günümüz psikolojisinin tanımını etkilemiştir.

Modern psikoloji günümüzde, davranışı ve davranışın altında yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen çalışma alanı olarak tanımlanır. Bilişsel süreçleri doğrudan gözleme olanağı yoktur; organizmanın davranışları gözlenerek ya da nörolojik bulgular kullanılarak onların varlığı saptanır

Bilim olarak psikoloji

İnsanın, bir canlı olarak çevresine uyum sağlamak ve kendi içinde de dengeli bir gelişme eğilimi vardır. Psikoloji de elde ettiği yasaları yine insana uygulayarak onun davranışlarını açıklamayla çalışır, önceden kestirmeye çalışır. Böylece, insana bu gelişim ve uyum sürecinde yardımcı olabilir.

Günümüzde psieyacan, bellek, düşünme, öğrenme konularında elde edilen psikolojik bilgilerin eğitim alanında kullanılmasıyla bu alanda başarı yükselmiş, daha sağlıklı, daha yeni bir eğitim anlayışı gelişmiştir.Ayrıca Türkiye Eğitim Bilimleri Psikolojik Danışma ve Rehberlik ya da dengi bir bölümden diploma alanlar, eğitim fakültesi mezunu olarak resmi kurumlarda veya özel eğitim öğretim kurumlarında rehber öğretmen- psikolojik danışman olarak çalışmaktadırlar.

Psikolojinin amaçları

• İnsan davranışlarını tanımlamaya çalışır. ( Örneğin: Stres, vücudun çeşitli içsel ve dışsal uyaranlara verdiği otomatik tepki., Öğrenme, bireyin yaşantılar sonucu davranışlarda meydana gelen oldukça uzun süreli değişmelerdir. gibi.
  
• İnsan davranışlarını anlamaya ve açıklamaya çalışır. Davranışın nedenini saptamaya çalışır. Yani diğer bilimlerin yaptığı gibi neden-sonuç ilişkisini ortaya koymaya çalışır.
  
• İnsan davranışlarını önceden kestirebilmek ( öngörü, tahmin ) ister.
  

Psikolojinin alanları

1. Klinik psikoloji (İng. Clinical psychology)
   
2. Sosyal psikoloji (İng. Social psychology)
   
3. Deneysel psikoloji (İng. Experimental psychology)
   
4. Fizyolojik psikoloji (İng. Physiological psychology)
   
5. Gelişim psikolojisi (İng. Developmental psychology)
   
6. Endüstri ve Örgüt psikolojisi (İng. Industrial and Organizational psychology, a.k.a. IO psychology)
   
7. Eğitim psikolojisi (İng. Educational psychology)
   
8. Öykü psikolojisi (İng. Narrative psychology)
   

Ekoller ve yaklaşımlar

1. Amaçlılık ruhbilimi (İng. Purposive psychology)
   
2. Askerlik ruhbilimi (İng. Military psychology)
   
3. Uygulamalı ruhbilim (İng. Applied psychology)
   
4. Atomculuk (İng. Atomism)
   
5. Bilimsel ruhbilim (İng. Scientific psychology)
   
6. Biçim ruhbilimi (İng. Gestalt psychology)
   
7. Bireysel ruhbilim (İng. Individual psychology)
   
8. Budunsal ruhbilim (İng. Ethnopsychology)
   
9. Çevre ruhbilimi (İng. Ecological psychology)
   
10. Çevresel ruhbilimi (İng. Environmental psychology)
    
11. Çözümsel ruhbilim (İng. Analytical psychology)
    
12. Davranışçılık (İng. Behaviorism)
    
13. Davranışlararası ruhbilimi (İng. Interbehavioral psychology)
    
14. Derinlik ruhbilimi (İng. Depth psychology)
    
15. Ergenlik ruhbilimi (İng. Adolescent psychology)
    
16. Yapısal ruhbilim (İng. Structural psychology)
    
17. Genel ruhbilim (İng. General psychology)
    
18. Gensel ruhbilim (İng. Genetic psychology)
    
19. Görgül ruhbilim (İng. Empirical psychology)
    
20. Hayvan ruhbilimi (İng. Animal psychology)
    
21. Herbartçılık (İng. Herbartianism)
    
22. İşlem ruhbilimi (İng. Act psychology)
    
23. İşlevsel ruhbilim (İng. Functional psychology)
    
24. Kişilik ruhbilimi (İng. Personalistic psychology)
    
25. Kültür ruhbilimi (İng. Cultural science psychology)
    
26. Matematiksel örnek ruhbilim (İng. Mathematical model psychology)
    
27. Nesnel ruhbilim (İng. Object psychology)
    
28. Örgensel ruhbilim (İng. Organismic psychology)
    
29. Öz ruhbilimi (İng. Self psychology)
    
30. Sayılama ruhbilimi (İng. Statistical psychology)
    
31. Topoloji ruhbilimi (İng. Topological psychology)
    
32. Ussal ruhbilim (İng. Rational psychology)
    
33. Uyaran - karşılık ruhbilimi (İng. Stimulus - response psychology)
    
34. Varoluşçu ruhbilim (İng. Existential psychology)
    
35. Vektör ruhbilimi (İng. Vector psychology)
    
36. Yığın ruhbilimi (İng. Mass psychology)
    
37. Politik Psikoloji (İng. political psychology)
    

Ayrıca:

1. Normaldışı ruhbilim (İng. Abnormal psychology),
   
2. Biyolojik ruhbilim (İng. Biological psychology),
   
3. Bilişsel ruhbilim (İng. Cognitive psychology),
   
4. Karşılaştırmalı ruhbilim (İng. Comparative psychology),
   
5. Psikometrik ruhbilim (İng. Psychometric psychology),
   
6. Danışmanlık ruhbilimi (İng. Counselling psychology),
   
7. Eğitim ruhbilimi (İng. Educational psychology),
   
8. Adli ruhbilimi (İng. Forensic psychology),
   
9. Sağlık ruhbilimi (İng. Health psychology),
   
10. Nöropsikoloji (İng. Neuropsychology),
    
11. Psikodrama (İng. Psychodrama),
    
12. Sağlıkbilimsel psikoloji (İng. Psychological medicine),
    
13. Psikanaliz (İng. Psychoanalysis),
    
14. Psikopatoloji (ing. Psychopathology),
    
15. Grup psikolojisi (İng. Group psychology), vb. alanlar da mevcuttur.
    

Ana çalışma alanları

Algı

• Dikkat ve filtreleme kuramları
  
• Örüntü tanıma
  

Hafıza

• Kısa dönem hafıza ve uzun dönem hafıza
  
• Otobiyografik hafıza
  
• Düzensiz hafıza
  
• Flaş hafıza
  
• Anlamsal hafıza
  
• Yapısal hafıza
  

Bilgi temsili

• Zihinsel betimleme
  
• Önermeli şifreleme
  

• Betimleme önerme tartışması
  
• Zihinsel modeller
  

Dil

• Gramer ve dilbilim
  
• Sesbilim
  
• Dil elde etme
  

Düşünme

• Mantık, biçimsel ve doğal muhakeme
  
• Kavram oluşturma
  
• Problem çözme
  
• Yargılama ve karar verme
  

Psikologlar

• Wilhelm Wundt
  
• Edward Titchener
  
• William James
  
• John B. Watson
  
• B. F. Skinner
  
• Edward Thorndike
  
• Albert Bandura
  
• Erik Erikson
  
• Geroge Miller
  
• Ulrich Neisser
  
• Sigmund Freud
  
• Alfred Adler
  
• Carl Gustav Jung
  
• Max Wertheimer
  
• Kurt Lewin
  
• Kurt Koffka