NLP - Meta Program Davranış Kalıpları

İnsanların deneyimlerini filtreden geçirirken ya da ayırıp sınıflandırırken gösterdikleri esnekliği tanımak çok önemlidir. Bizler alışkanlık olarak bazı deneyimlere dikkatimizi veririz ve bazılarını da görmezlikten geliriz. Bunlar bizim düşünme ve çalışma biçimlerimizdeki sabit ve tutarlı kalıpları oluştururlar.

 

 

Meta Program Davranış Kalıpları

Bir kişinin Meta Programını belirlemenin nedeni, farklılıklara saygı duymak ve o insanı anlamaktır. Meta programını tanıdığınız insanlarla, huyunu suyunu bildiğiniz insanlarla çatışmadan ve dostane bir ilişki kurarak çalışabilirsiniz.

 

 

Meta programın iş dünyasındaki uygulama alanı çok geniştir. Sizinle uyuşmayan kişileri 'domuz kafalı' ilan edip hayal kırıklığına uğramak yerine, onların Meta programlarını tanıyarak onlarla 'Karşılıklı Etkileşim' içine girebilirsiniz. İlişkilerinizde 'karşılıklı etkileşimi' uyguladığınızda, onları daha iyi anlamaya başladığınız göreceksiniz.

 

 

Yaklaşan/Uzaklaşan Kalıbı

Bu Meta Program kalıbını belirlemeye yardımcı olacak soru örneği şudur: 'Sizden yarın gönüllü olarak işten ayrılmanız isten-seydi, yaşamınızda neler değişebilirdi?'

Bugünkü çalışmamıza başlarken verdiğimiz örnek, sizin 'amaç ve hedeflerine yaklaşan' bir kalıpla mı yoksa 'istenmeyen sonuçlardan uzaklaşan' bir kalıpla mı hareket ettiğinizi ortaya çıkaracaktır.

Amaç ve hedeflerine yaklaşma kalıbı içindeki bir insan, çıkar ve yararlan hakkında konuşacak ve ne istediğini bilecektir.

 

 

İstenmeyen sonuçlardan uzaklaşma kalıbı içindeki bir insan i-se sorunları hakkında konuşacak ve amacına değil sakınmak istediği şeye odaklanacaktır.

 

 

İş dünyasında 'amacına yaklaşmacı' kişi risk alabilen ve 'amacını gerçekleştirmek için yürüyen' bir yaklaşım içinde olacaktır. Bu insanların yanında bir 'sorunlardan uzaklaşmacı' kişinin bulunması olası tuzak ve gizli tehlikelerden sakınmak için gerekli o-labilir.

 

 

'Uzaklaşmacı' yaklaşım içindeki kişiler bir şey yapmak için son ana kadar beklerler. Yapmamanın dezavantajlarının daha büyük olacağı anı beklerler.

Bazı durumlara, tehlikelere verdikleri yanıtlar, ödüllere verdiklerinden daha iyidir. Onlara başlama vuruşunu yaptıracak bir kişiye gereksinim duyarlar.

 

 

Aynılık/Farklılık Kalıbı

Bu Meta Programı belirlemeye yardımcı olacak bir örnek soru şudur: 'Şu an yapmakta olduğunuz iş ile geçen yıl yaptığınız iş arasındaki ilişki nedir?'

 

 

Bu sorunun cevabı size, kişinin benzerlikler bulan bilgi edinme sürecini mi ('halen bakıyor', 'eskiden olduğu gibi') yoksa farklılığı mı ('değişim projeleri', 'farklı eğilimleri olan yeni müşteriler') göz önünde bulundurduğunu gösterir. Aynılığı tercih eden kişiler, benzer işlerde ya da aynı işte çalışmayı tercih eder, değişiklik aramazlar. Farklılığı tercih eden kişiler ise işlerini değiştirmek isterler. Kariyerlerini geliştirirler. Sık sık kuralları bozarlar.

 

 

Bunlara ek olarak, dikkatleri öncelikle aynılık üzerine odaklanmış, ikinci olarak ta farklılığı vurgulayan insanlar ve farklılığa odaklanmış sonra aynılığı göz önünde bulunduran insanlar da vardır. Bunlar bir arada ele alındıklarında, nüfusun büyük bir bölümünü oluştururlar ve reklam verenlerin hedef kitlesidirler. Onlar, var olan bir modelin geliştirilmiş versiyonu olmadıkça 'yeni'ye karşı koyarlar. Orijinal özellikleri kapsamayan geliştirme projelerine de karşı koyarlar. Alıştığımız yemeği biraz daha fazla baharat koyarak

yemekten daha lezzetli ne olabilir ki?

İçsel/Dışsal Kalıbı ya da Referans Çerçevesi Filtresi

Bu Meta Programın belirlenmesine yardımcı olan sorulardan birisi şudur: 'İyi bir iş yaptığınızı nasıl bilebilirsiniz?'

Buna bazen 'referans çerçevesi' filtresi denir. İnsanlar aksiyonları hakkında yargı oluştururken bu filtreye başvururlar. İçsel referanslı kişi, yukarıdaki soruyu 'Ben kesin olarak biliyorum' ya da 'Ben içimde kendimi iyi hissederim' diye cevaplayabilir. Dışsal referanslı kişiler ise aynı soruyu 'Birisi bunu bana söylediğinde' yada 'İnsanlar fikirlerimi kullanmaya başladığında' diye yanıtlar. İçsel referanslı olanlar, kendi kendilerini motive eden ve kendi kararlarını kendileri vermek isteyen insanlardır. En verimli çalışmalarını en az denetim altındayken yaparlar. Bu da onların kendi düşüncelerini tercih ettiklerini gösterir. Dışsal referanslı olanlar ise başka bir kişinin standartları belirlemesini isterler. Açık ve olumlu geri bildirimden hoşlanırlar ve yönetime saygı duyarlar.

Geneli Ayrıntılı Kalıbı

Bu Meta Programın belirlenmesine yardımcı olacak soru örneği şudur: 'Bana en son gördüğünüz filmi' anlatın.'

Genel kalıbı kullanan bir kişi, yukarıdaki soruyu 'bir komedi, özel efektli mükemmel bir kurgu bilim' şeklinde cevaplar.

 

 

Ayrıntılı kalıbı kullanan ise 'farklı karakterlerden, alt temalar'

dan, müzikten ve giysilerden' söz eder. ,

Genel kalıbı kullanan insan Büyük Resim ve Genel Kavramlar hakkında düşünür. Küçük detayları dışarıda bırakır ve sizi konuyu yakalamanız için cesaretlendirir. Ayrıntılı kalıbı kullananlar ise verilerin küçük parçalarıyla ve bilgi sürecinin adım adım ilerlemesi tekniğiyle iyi çalışırlar. Bir değerlendirme yaparken bütünü oluşturan bütün parçaları dikkate alırlar.

 

 

Amatör Tiyatro Topluluğunun Hikayesi:

"Küçük bir amatör tiyatro topluluğunun üyelerinin, bir aktörle ilgili olarak sabırları taşmıştı. Bu kadın, masa kurulurken çatalların ve tabakların her seferinde aynı yere konmasını ısrarla istiyordu. Ayrıntılı bakış açısından hareketle, masanın doğru bir şekilde düzenlendiğini bilmeye ihtiyacı vardı. Prodüktör ona gerçekten önemli olan şeyin, masa üzerindeki her şeyin doğru sayıda olması olduğunu ve aktörlerin bu şeyleri hareket ettirerek o-yunculuk yeteneklerini sergileyebileceklerini söyleyerek onu sakinleştirdi.

Prodüktörün yaptığı şey önemsiz, ufak tefek bir şey gibi görünebilir ama potansiyel bir linç etme olayını, düzgün işleyen bir üretime çevirmeyi başarmıştır."

Bağımsızlık-Düzenlilik Kalıbı

Bu Meta Programı belirlemek için şu soru yardımcı olabilir: "Son işinizi niçin seçtiniz?"

Bağımsızlık Kalıbını kullanan kişiler seçimlerini yapma nedenlerini şöyle belirtirler: "Çalışma zamanları ve koşulları bana uygundu", "Kendi üslubumu geliştirebilmem için bana bir alan yarattılar".

Düzenlilik kalıbını kullanan bir kişi ise neden bu işi seçtiğini şöyle betimleyecektir: "İş ilanlarıyla ilgili geniş sayfalan olan gazeteleri satın aldım ve taşınacağım bölgedeki iş yerlerinin açık kadrolarını tespit ettim." Böylece kendi düzenini açıklamış olacaktır.

Bağımsızlık kalıbını kullanan insanlar bir düzenlemeyi izleyerek başlayabilir ve sonra uygun çeşitlemeleri ekleyebilirler. Seçeneklerinin sayısını arttırma ve seçme özgürlüklerini kullanma konularında motivasyon sahibidirler. Düzenlilik kalıbını kullanan kişiler, belirlenmiş görevleri yerine getirmekten ve standart olan şeyleri yapmaktan hoşlanırlar. Aksiyonların açıkça belirlenmiş olanlarından ve ayrıntılı tekniklerden hoşlanırlar.

Proaktif/Reaktif Kalıbı

Bu kalıbın belirlenmesine yardımcı olacak soru şudur: 'Nasıl inisiyatif alabilirsiniz?'

Proaktif insanlar kendi kendilerini harekete geçirerek, teşvik ederek inisiyatif alırlar. Bunlar hareketi kendileri başlatan insanlardır. Önce harekete geçerler ve sonra soru sorarlar. Reaktif insanlar ise beklerler ve yardım isteyenlere karşılık verirler. Ödevleri çözümleme ve hareket geçmeden önce daha fazla bilgi edime konularında iyidirler.

Proaktif insanlar planlama safhalarını ihmal ettikleri için çözümleme ve karar verme sürecinde hatalar yapabilirler.

Reaktif insanlar ise çok fazla çözümleme ya da analiz yaptıkları için işleri yavaşlatmakta ve sorumluluğu üstlenecek birisinin ortaya çıkmasını beklemektedirler.