Refleks...

Refleks

Refleks, dıştan gelen bir uyarı sonucunda doğan ve devinim, salgı gibi iç tepkilere yol açan istem dışı sinir etkinliğidir.

Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık ses gibi bir uyarıda ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir. Refleks sözcüğü, Latince "yansımak" anlamına gelen "reflectere" sözcüğünden türetilmiştir. Belirli bir uyarı etkisiyle düşünme sürecinden önce oluşan refleks, sinir sisteminin bir olayıdır. Merkezi sinir sisteminin işleyiş yasalarına göre refleksin ana özelliği aynı türden uyarılara hep aynı tepkinin verilmesidir. Refleks, sinir sisteminin işleyişinde büyük öneme sahip bir etkinliktir. Refleksleri olmayan canlı organizmaların, dış etkilere karşı yeterince hızlı tepki verememeleri nedeniyle, yaşamlarını sürdürme olanakları azalır. Refleks mekanizması omurilik tarafından yönetilir.

Omurilik refleksleri kalıtsaldır ve ikiye ayrılır:

* doğuştan gelen refleks

* sonradan kazanılan refleks

Doğuştan (Kalıtsal) Refleks

* Doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz. Öksürme, hapşırma, iğne batan elin çekilmesi, göz kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı.

Sonradan (Şartlı) Refleks

* Sonradan öğrenmeyle oluşur. Araba sürme, örgü örme, limon görüldüğünde ağzın sulanması,yutkunmak.

REFLEKS i. (fr. reflexe). Fizyol. ve Psikol. Dıştan gelen bir uyarım sonucunda doğan ve hareket, salgı v.b. tepkisine yol açan istemsiz sinir etkinliği. Kendiliğinden (tabiî, şartsız veya doğuştan) refleks, hayvanlarda doğuştan bulunan ve sinir sisteminin yapısına bağlı olan refleks. Şartlı veya edinilmiş refleks, yeni bir uyarım ile bir sinir etkinliği arasında sonradan kurulan bağlantı; bu bağlantı, normal ola-ak sinirleri harekete geçiren uyartıcı ile uyarımın uzun süre birarada olması sayesinde kurulur.

Duruş refleksi, eklemlerin işle-yişiyle meydana gelen ve bir eklemin par-çalarının veya tüm vücudun duruşunu saYbitleştirmeğe yarayan kas kasılması.

Bu refleksler iki çeşittir

1. lokal duruş ref-leksleri, tonik bir kasılmaya yol açar ve bir hareket yaptırarak ekleme yeni bir du-ruş verir [msl. önkolun kola doğru bükülmesiyle ikibaşlı kas hafifçe büzülür];

2. genel duruş (veya davranış) refleksleri, genel olarak vücudun duruşunu tespit eder [msl. göğsün önden arkaya doğru itilmesi vücudun arka kısmındaki kasların büzülmesine yol açar ve dengenin korunmasını sağlar.

Ters refleks, normal olarak bir kirişe vurulunca doğması gereken hareke-tin tersi olan hareket refleksi. (Meselâ, dizkapağına vurulunca bacak ileriye fılayacağı yerde içeriye bükülürse, bu bir ters reflekstir omurilikteki bir lezyona işarettir.

Refleks tedavisi, sinir merkezlerini uzaktan irkilterek refleksler doğurma yoluyle bir hastalığı iyileştirmeğe çalışan tedavi metodu.

Akhilleus Refleks grafiği, Akhilleus kirişine vurulduğu zaman meydana ge-len refleksin grafikle gösterilmesi.

Uyarım hafif olursa, refleks sadece uyarılan organa da görülür iki taraflılık bakışım kanunu. Uyarım şiddetli olursa refleks bakışık olan iki organı da etkiler yayılma kanunu. Uyarım daha şiddetli olursa öteki organlara da yayılır genelleme kanunu. Nihayet uyarım çok şiddetli olursa, refleks bütün vücuda yayılır birikme kanunu. Tek başına yetersiz olan bir uyarım tekrarlanırsa refleks doğurabilir ilişki ve uyum kanunu. Refleksler bir amaca ilişkin ve uygun olarak çalışır.

Reflekslerin meydana gelebilmesi için, tepki göstermesi beklenilen sinirlerin anatomik ve fizyolojik bakımdan yetersiz olması gerektir. Omuriliğe gelince, bu sinirlerin çıkış bölgesinde kusursuz olması yeterlidir.

Nöronlar üstünde etki gösteren bütün sebepler (fizik, elektrik, kimyasal, yakıcı, uyutucu, uyuşturucu etkenler toksinler), reflekslere de etki yapar, onları azaltır veya artırır. Omuriliğin kesilmesi, üst merkezlerin omurilik faaliyeti üstündeki ılımlaştırıcı etkisini yok ettiğinden, refleks cevaplan aşırı şiddetlenmesine sebep olur.

Omurilikteki refleks merkezlerinin bellibaşlıları şunlardır

Gözkapağı omurilik merke-zi, serçomurilik merkezi, sidik torbası omurilik merkezi, cinsel organları sertleştirme merkezi, meni fışkırtma merkezi, terletme merkezi v.b. Soğanilikte ve beyin tümseklerinde bulunan başlıca merkezler ise şunlardır: göz kırpma merkezi (kornea refleksi), aksırma merkezi, öksürme merkezi, emme ve çiğneme merkezi, yutma merkezi, solunum merkezi, kalp hareketleri merkezi, damar devindirme merkezleri v.b. Sempatik sistemde de hareket, damar devindiren ve salgı sinirleri bulunduğundan, burası da refleks merkezidir.

Şartlı refleks’ler. iki refleks grubuna ayrılabilir

Bu şekilde doğan reflekse şartlı refleks adı verildi. Şartlı refleksin esas mekanizması nedir? Yaptığı çok sayıda deneyden sonra Pavlov’un edindiği sonuç şudur: şartlı refleks, tekrarlanma sonucunda, tükürük bezlerini ilgili duyu organlarına bağlayan (görme, işitme v.b.) yeni sinir birleşmelerinden do-ğar.

Birleşmeler beyin yarımkürelerinde ve kabukaltı bölgesinde bulunan üst sinir merkezlerinin çalışması sonucunda kurulup yerleşir. Şu halde, hayvan üst sinir merkezlerinin çalışması sayesinde doğuştan gelen reflekslerden (içgüdü) başka, çevresine uymasını kolaylaştıran ve bir duyu işaretini zekâsıyle değil duyularıyle anlamasını sağlayan bireysel, şartlı refleksler edinir.

Hayvanları terbiye etmenin, eğitmenin ve alışkanlık kazandırmanın prensibi budur. Daha sonraları, Pavlov bu bilgilerden yararlanarak hayvan türlerinin evrimine, psikiyatriye, insan zekâsının ve idrakin kaynaklarına ilişkin ilgi çekici so-nuçlar çıkardı.Akhilleus refleksogram’ı veya Akhilleus refleksinin ölçülmesi, tiroit bezinin çalışmasını inceleme metotlarından biridir. Metodun esası fizyolojik bir temele dayanır bir kasın kasılma hızı. doğru-dan doğruya tiroksin dengesiyle ilgili ola-rak değişir.

Normal refleksogram olayların yüzde 95′inde, fizyolojik sınırlar içinde (saniyenin yüzde 25-36’sı arasında) bulunur. Hipotiroidi halinde ise. olayların yüzde 90′ında, kasılma hızının saniyenin yüzde 50’sine vardığı görülür.Hipertiroidide, olayların yüzde 70′inden fazlasında saniyenin yüzde 18′ine kadar va-(ran çizgi kısalmaları kaydedilir.

Hem yüksek, hem de alçak frekanslı işaretleri yükseltmek için aynı ele-(manı (elektron lambası veya transistor) kullanma imkânı veren bir devre için söylenir.

Radyotek. Refleks devre’de, alçak frekanslı işaret, bir lamba veya bir transistör tarafından yükseltilen işaretten ayrılır elde edilen bu alçak frekanslı işa-ret, aynı lamba veya aynı transistora yeniden uygulanarak yükseltilir. Böylece, bazı zorluklara rağmen, bir refleks devrede

yükseltici eleman yönünden tasarruf yapmak mümkün olur