Akut Psikiyatrik Durumlar...

Akut Psikiyatrik Durumlar

 

Akıl hastalığı ya da organik beyin sendromu olan kimselerin gerçekle ilişkisinin önemli ölçüde koptuğu ağır psikoz gibi durumlarda algılama ve davranış sapmaları çok şiddetli olabilir.

 

Bir akıl hastasının karşısında bulunanlarla ilgili düşünceleri hem ussal, hem de usdışı öğeleri içerir. Konuşması, davranışları ve giyimi tutarsız, anlaşılmaz ya da uygunsuz olabilir. Gerçekle ilişkisi tam kopmamış hasta yardıma gerek duyduğunu ve sorunlarını birisiyle paylaştığında rahatlayacağını bilir. Ama aynı zamanda reddedilmekten, eleştirilmekten ya da utandırılmaktan çekinebilir.

 

Bu nedenle kendisine yaklaşanlara karşı başlangıçta karmaşık duygular içinde olması sık görülen bir durumdur. Akıl hastasıyla karşılaşan kişiler de ona karşı kızgınlık, üzüntü, acıma, aldırışsızlık gibi değişik duygular taşıyabilir. Ama bu duygularından ötürü hastayla ilişkisinin bozulmasına meydan vermemelidir. Dostça ve güven verici bir tutum takınmalı, ama hastanın yargılama ve algılama yetilerinin bozulmuş olabileceğini göz önüne alarak dikkatli davranmalıdır.

 

Akut akıl hastalığı biyolojik, ruhsal ya da dış uyaranlara bağlı etkenlerden kaynaklanabilir. Genellikle bu duruma güçlü bir kaygı, ruhsal gerilim ve sıkıntı eşlik eder. Akıl hastası aile bireylerinin, arkadaşlarının, komşuların ya da polisin alacağı çeşitli önlemlerle yatıştırıldıktan sonra bir akıl hastanesine götürülmelidir. Acil psikiyatrik girişim gerektiren durumlar arasında akut psikiyatrik krizler (akut sanrılı psikozlar, manik taşkınlık, akut hezeyanlı psikoz, akut depresyon ve kaygı durumları, kronik psikozlara ilişkin akut alevlenmeler), histeri krizleri, intihar girişimleri, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığıyla ilgili krizler, bazı psikomotor sara nöbetleri, bunama (demans) taşkınlığı ve zekâ geriliğine bağlı taşkınlıklar sayılabilir.

 

Hastanın durumu şu başlıklar altında incelenebilir:

• Görünüm ve davranış: Hastanın giyimi, duruşu, yüz ifadesi, hareketleri, karşısındaki kişiyle ilişkisi, taşkınlık, düşüncesizce hareketler, yapmacık davranışlar, zorlama hareketler, törensi davranışlar.

 

• Konuşma: Konuşmanın akışı, düşünce biçimi, konuşulanların mantığa uygunluğu, devamlı değişen düşünceler.

 

• Düşünce içeriği: Hastayı ilgilendiren konular, takınaklı düşünceler, yanlış değerlendirmeler, başkalarınca etkilenme hezeyanları, küçüklük ya da büyüklük düşünceleri.

 

• Algılama: Görme, işitme ya da dokunmayla ilgili algılama bozuklukları (varsanılar), kişiliğini yitirme (depersonalizasyon), gerçeklerden uzaklaşma.

 

• Duygulanım: Mutluluk, üzüntü, gurur, keder, korku, kaygı, şaşkınlık, duygulanımda körelme ya da değişkenlik.

 

• Bilişsel işlevler: Bilinç düzeyi, bellek, zaman (içinde bulunulan gün, ay ve yıl) ve mekân (bulunulan yer) yönelimi, genel bilgi (devlet başkanının, başkentin adı) dikkat yoğunlaşması, zekâ, anlama ve yargı yeteneği, özellikle o andaki durumla ilgili düşünceler ve gelecekle ilgili planlar.

 

Sık Karşılaşılan Akut Akıl Hastalığı Tabloları

• Konfüzyon (şaşkınlık): Beyindeki organik kökenli bozukluklara bağlı geçici bilinç bulanıklığıdır. İlaçlarla tedavi edilmese bile kısa sürer. Konfüzyon sırasında hasta çevresindekileri, bulunduğu yeri tanıyamayabilir, zaman ve mekân yönelimi bozulur.

 

• Hezeyan: Gerçekle ilişkisi olmayan düşünce içeriğiyle kendini belli eder. Aynı zamanda algılama bozukluğu (varsanı) görülebilir.

 

• Manik taşkınlık: Aşırı coşku (öfori) yönünde duygulanımın egemen olduğu ve düşünce akışının hızlandığı bir durumdur. Hastanın giyiminde genellikle canlı renkler göze çarpar; uykusu azalmıştır; yerinde duramaz; aşırı öfkeli ya da neşeli, cesaretli olabilir. Cinsel istekleri genellikle artmıştır.

 

• Bunama (demans): Beyinsel işlevlerde genel bir azalma görülür. Özellikle yakın döneme ilişkin bellek, dikkat yoğunlaşması ve bilişsel işlevler giderek artan ölçüde ve geriye dönüşsüz biçimde azalır. Hasta kendine bakma ve günlük işlerini yapma yeteneğini yitirir.