Kabak Kemane Nasıl Bir Enstrümandır?

Türk müziğinin geleneksek enstrümanlarından biri de kabak kemanedir. Gerek şekli, gerek çalma biçimi gerekse ortaya çıkardığı sesin tonuyla ilgi çekici bir enstrüman olma özelliği taşır.

Kabak kemane deri kapaklı tek saz türü olma özelliği taşır. Bu özelliğiyle birlikte telli ve yaylı olarak da tek saz türüdür. Tarihte bilinen en eski kabak kemane enstrümanı Orta Asya'da görülmüştür. Türkiye'de ise yöresel olarak özellikle Ege Bölgesi'nde sıkça çalınan bir müzik aleti olma özelliği taşır. Her yörede farklı isimlerle anılır. Türkiye'de bu isminin yanı sıra ''rubaba'' ve ''hegit'' olarak da bilinir. Türkiye'nin yanı sıra Orta Asya Türkmenleri ile Azeriler için de yöresel bir çalgı aleti olarak kabul edilir.

Gövdesi kabak veya hindistan cevizinden, yüzeyi oğlak derisinden oluşan 2 ya da 3 telli bir çalgıdır. Su kabağının sap kısmının yaklaşık olarak yarısı kesilerek gövdesi yürek zarıyla kaplanıp paslanmaz bir demir çubuğun kesilen noktaya yerleştirilmesiyle oluşur. Perdesiz bir çalgıdır ve ses genişliği 2,5 oktavdır. Gerçek bir kabak kemane 3 tele sahiptir. 2 telli olanları da mevcuttur. Eskiden 3 telli olarak çalınan kabak kemanenin ses zenginliğini artırmak adına zamanla 4. tel de eklenmiştir. Tel sayısını artırmak için kalın tel eklenir ince tel sayısında bir değişiklik olmaz.

Kabak kemanenin sesine en yakın ses keman tellerinden çıktığı için kemanla aynı tip teller kullanılır. Hindistan cevizi ve su kabağının yanı sıra dut ağacı da kabak kemanenin gövdesinde kullanılır. Çıkan sesin pes ya da tiz olması gövdenin çapına bağlıdır.

Kabak kemane bilinen sazların aksine gövdesi dizlerden destek alacak şekilde dik bir pozisyonda tutularak çalınır. Nota için göğüs hizasında dirsek kırıp parmak uçlarıyla tellere baskı yapılır ve diğer elle de vücuda paralel olacak şekilde uzun bir kabak kemane aparatıyla tellerin ses çıkartması sağlanır.

Dinlendirici bir ses tonuna ve ahenk verici vurgulara sahip olduğu için özellikle Türk Halk Müziği'nde tercih edilen bir müzik aletidir.