Gizli Dede Korkut

Gizli Dede Korkut

Sözlü ve yazılı döneme ait unsurlar içeren Kitab-ı Dede Korkut, bu yönüyle Türk dünyasının ortak kültürünü yansıtan önemli eserden biridir. Dede Korkut, bugüne kadar dil, edebiyat, kültür vs, hususlar açısından pek çok araştırmaya konu olmuştur. Bu tanıtmaya esas olan Gizli Dede Korkut adlı eserinde K. Abdullayev; Dede Korkut'taki destânî unsurları, mitolojik bir yaklaşımla ele almaktadır. Ayrıca eserdeki mitolojik unsurlar, sık sık Yunan mitolojisiyle ve bazen diğer dünya mitolojileriyle karşılaştırılmaktadır. Burada tanıtmaya çalışacağımız yayınlar, Azerî bilim adamı Kemal Abdullayev'in Kiril harfleriyle ve Azerî Türkçesiyle yazmış olduğu Gizli Dede Korkut adlı kitabının Türkiye Türkçesine yapılan iki ayrı aktarımıdır.

Ali Duymaz tarafından Türkiye Türkçesine aktarılan ilk çalışmada, Kemal Abdullavey'in kısa biyografisinden sonra, mitoloji ile ilgili kısa bilgilerin verildiği "Sunuş" bulunmaktadır. Bundan sonra asıl eser, "Açık ve Gizli Dede Korkut", "Mantıksızlığın Mantığı", "Mit ve Yazı", "Mitin Gücü ve Yazının Güçsüzlüğü", "Mitin Yasakları", "Hukukî Yasaklar", "Ahlâkî Yasaklar", "Mitin Güçsüzlüğü ya da Yazının Gücü", "Gizli Dede Korkut", Beyrek'in Tarihi","Pay Püre Bey'in Gözleri Niye Açıldı?","Niçin Tepegöz'ün Tek Gözü Vardır?", "Üç Canavar Kalınlığında Kaftan","Gelimli Gidimli Dünya, Hani Dediğim Bey Erenler?" adlı bölümler yer almaktadır.

Eserin, Kerime Üstünova tarafından yapılan diğer aktarımı ise Ekin Yayınları arasında çıktı. Önceki yayından farklı olarak burada "Sunuş" yerine, K. Abdullayev'in eseri ele alış şekline değinen kısa bir "Giriş" yer almaktadır."Giriş"ten sonra Kemal Abdullayev'in biyografisi yer almaktadır. İlk başta tanıtılan eserden farklı olarak "Mitin Yasakları", "Hukukî Yasaklar", "Ahlakî Yasaklar" ayrı ayrı başlıklar altında verilirken burada; "Hukukla İlgili Yasaklar", "Törelerle İlgili Yasaklar", "Mitin Yasakları" ana başlığı altında alt başlık olarak ele alınmıştır. Burada görüldüğü gibi iki aktarımdaki ifade farklılıkları bölüm başlıklarına da yansımıştır.

Dede Korkut ile ilgili farklı bir bakış açısını yansıtan yani, Dede Korkut'u mitolojik açıdan inceleyen bu çalışma, eserdeki destânî unsurları geniş bir çerçevede ele alan yapısıyla Türklüğe ve insanlığa ışık tutmaktadır. Dede Korkut'un destânî yönüyle ilgili bilgi almak isteyenler için eser, bir başvuru kitabi niteliği göstermektedir. Kemal Abdullayev'in bu eserini Türk okuyucuları, Ali Duymaz ve Kerime Üstünova tarafından dilimize yapılan ve dilimizin zenginliğini gösteren bu iki ayrı aktarımdan okuyabilirler.

NOT: Bu tanıtım yazısı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Bülteni, Eylül-Aralık 1998, Sayı: 32, cilt: XI, ss. 60-61’de çıkmıştır.