Eskimolar

Eskimolar

Eskimolar, Amerika'nın ve Grönland'ın Arktik bölgesinde yaşayan halk. Eskimolar, Amerika kıtasının kuzey kıyılarında, Grönland'da, Labrador, Hudson Körfezi kıyılarında ve Sibirya'da bulunurlar. Eskimo ismi, Abnaki yerlilerinden çıkmıştır. Eskimolar ise kendilerine, “İniuit” veya “Yuit” demektedir. Günümüzde yaşayan Eskimolar'ın nüfusu, 50.000'den fazla değildir. Sibirya'da 2000, Alaska'da 25.000, Mackenzie Nehri ile Kuzey Quuebek arasında 10.000 Eskimo yaşar. Diğerleri, muhtelif yerlere dağılmıştır.

Eskimoların Amerikalı yerlilere mi, yoksa Moğol ırkına mı dâhil oldukları belli değildir. Moğollara ait oldukları, daha fazla zannedilmektedir. Boyları kısa (1.50-1.60 m); elleri, ayakları çok küçük; gövdeleri, bacaklarına nazaran daha uzundur. Deri, sarıya yakın, açık kahverengi arasındadır. Saçları, siyah; gözleri, siyah,kahverengi ve çekiktir. Sakal ve bıyık hiç çıkmaz veyâ çok seyrek çıkar. Antarktika'da iki tip Eskimo vardır. Birisi yuvarlak yüzlü, diğeri Moğollar gibi düz yüzlüdür. Fiziki özelliklerine göre, dünyânın en farklı ırkına sahip topluluklardandır. Şişman sayılmazlar. Yüzlerinin genişliği ve kalın elbiseleri şişman gösterir. Son yıllarda diğer ırktan insanlarla bilhassa Kızılderililerle ve beyazlarla kaynaşmışlardır.

Eskimolar, deniz kıyılarını ve civârını tercih ederler. Kıyıdan nâdiren 40-150 km uzaklaşırlar. Doğu-Batı istikâmetinde 6000 km düz bir hatta yaşayan yegâne yerli topluluklardır. Mesâfenin bu kadar geniş olması ve basit yaşayışları sebebiyle, dünyânın en az nüfus yoğunluğuna sahip toplum hâline gelmişlerdir. Lisânlarını ve âdetlerini devam ettirmekteki titizlikleri, yaşamak için verdikleri mücâdelenin sertliğine bağlanabilir.

Eskiden “kayak” adını verdikleri enteresân ve deriden kaplanmış tek kişilik kayıklarını avlanırken kullanırlardı. Sıçrayan dalgalardan korunmak için üzerlerine su geçirmez bir deri ceket giyerler. Kayık devrilse bile, elbiseleri sebebiyle yaralanmadan kurtulabilirler. Kanada'daki bâzı Eskimolar, Karibu'nun etini yer, derisini giyer, kemiklerinden av âleti yaparlar.

Kardan kesilmiş İgolalardan başka, bâzı evlerin üstlerini molozla örterler. Diğer insanlarla olan münâsebetleri sebebiyle, pek nâdir de olsa bâzı yerlerde muntazam evlerde yaşarlar.

Şamanizm'e inanırlar. Amerika ve Avrupalılar, bazı Eskimoları Hıristiyanlaştırmışlardır.

Fok balığı ve bâzı balıkları avlarlar. Av âleti olarak, eskiden kullandıkları en gelişmiş aletleri, zıpkındır. Zıpkının ucu, kemiktir. Köpeklerin bulunduğu, fok balıklarının nefes almak için kullandıkları deliklerin başında beklerler. Fok çıkar çıkmaz zıpkınlar veyâ bu delikler vâsıtasıyla balık avlarlardı.

Bugün kayak ve kayıklar, yerlerini madenden yapılmış botlara ve motorlu deniz taşıtlarına terk etmiştir. Köpeklerin çektiği kızaklar yerlerini gemilere ve otomobillere bırakmıştır. Petrol bulunması dolayısıyla modern yollar yapılmış ve bir çok ekonomik yenilikler de böylece Eskimolar arasına girmiştir.

Ek Bilgiler

Arktik Okyanus kıyısını Asya'nın kuzey-doğusundan Grönland'a kadar işgâl eden Eskimolar, kendilerini çevreleyen topluluklardan çok farklıdırlar ve fizik tipleri kadar kutup hayatına uymuş medeniyetlerle de karakterlenirler. Irk ve etnik, burada gerçekten birlikte görülmektedir.

“ Eskimoların boyları doğudan batıya doğru kısalmakta ve 1m. 58 ile 1m. 64 arası değişmektedir. Ortanın altındadırlar. Vücut, tıknaz ve kuvvetli bir yapıdadır . Kollar ve bacaklar, nispeten kısadır. Eller ve ayaklar, küçüktür. Deri rengi, sarımtırak esmerdir ve Mongol lekesi (Doğumda vücudun herhangi bir bölgesinde bulunan koyu leke, Mongol ırklarında genellikle görünür) çocuklarda aşağı yukarı sâbit bir şekilde bulunur”.

Baş, karakteristik bir yapıya sahiptir. Uzun ve çok yüksektir. Yüz, kitlevidir; önden bakıldığında beş köşeli bir şekil gösterir. Bu, çenelerin çok geniş olması ve elmacık kemiklerinin gelişmiş olmasından ileri gelmektedir. Mongollarda olduğu gibi elmacık kemikleri bunlarda da ileri doğru çıkıntı yapmaktadır. Burun, orta derecede geniş ve oldukça tümsektir. Mongol pilisi (üst göz kapağından alt göz kapağına kadar uzanan perdemsi uzantı), bunlarda çoğunlukla görülür. Saçlar, siyah ve serttir. Gözler, kahve rengidir. Eskiden fizyolojik bakımdan 0 kan grubunun Eskimolarda diğer kan gruplarından daha yüksek bir nispette bulunduğu, hatta saf ırktan kişiler arasında yalnız 0 kan gurubunun var olduğu zannediliyordu. Sonradan yapılan araştırmalar, bu fikri doğrulamamıştır. Melezleşmemiş kabilelerde A grubunun sayısı, hemen hemen 0 kan gurubu kadar çoktur.

Eskimoların bugün yaşadıkları alan, çok geniştir. Kuzey Amerika'nın bütün kuzey kıyısı, Arktik adalar grubu ve Groeland buraya dahil olup Batı'da Sibirya'da sonlanmaktadır. Bu alanın uzunluğu, 9. 000 km'dir; fakat hayat şartlarının sertliği nedeniyle nüfus yoğunluğu, çok azdır. 1934'te Eskimolar, takriben 40.000 kişi kadardı. Bunun 18.000'i Groeland, 16.000'i Alaska'da yaşıyordu Bunların arasında kalan diğer bölgelerde bu miktar, ancak 5.000'i bulmaktadır. Asya Eskimolarının sayısı ise, ancak 1000 kadardır.

Bu ırkın fiziki karakterleri, bunları açık olarak sarı ırka bağlamaktadır. Onlardan yalnızca başlarının dolikosefal (uzun) oluşları ve burunlarının daha tümsek oluşlarıyla ayrılırlar. Bu iki karakterin bir dereceye kadar Orta-Asya Mongol ırkında görünür Hiç kuşkusuz Eskimo'ların Amerika'ya gelişleri, Asya'dan gelen ve Amerika yerlilerini meydana getiren başlıca göç dalgalarından (Amerika yerlilerinin fizik tipi bugün birçok Çukçi ve Kamçadallarda bulunmaktadır) daha sonraki bir dalgaya karşılık gelmektedir Doğu ve Batı Eskimo'ları arasındaki fark, ırkın spesializasyonunun (başın daha fazla uzaması, burnun daralması, boyun kısalması gibi) kaynak yerinden, yani Asya'dan, uzaklaştığı oranda arttığını göstermektedir.